Ատամի գագաթի ռեզեկցիա – Սա վիրաբուժական միջամտություն է, որը թույլ է տալիս անցավ վերացնել խրոնիկ պերիոդոնտիտը: Տվյալ գործողությունը տևում է 30-60 րոպե և կայանում է արմատի տակ գտնվող թարախային պարկի (կիստա) հեռացման մեջ: Թարախային պարկի հետ միաժամանակ հեռացվում է արմատի մի մասը: Սկզբում բժիշկը կատարում է փոքրիկ կտրվածք լնդի վրա, այնուհետև ոսկրային հյուսվածքի հատվածում բացվում է անցք, որի միջոցով իրականացվում է արմատի և գոյացության հեռացումը: Տվյալ վիրահատությունը կատարվում է տեղային անզգայացման տակ և բոր մեքենայի օգնությամբ:
Թարախապարկ (Կիստա)
Ատամի թարախապարկի ախտանիշները — Թարախապարկը չափսերով մեծացած գրանուլացիոն հյուսվածք է ավելի քան 0.5 սանտիմետր տրամագծով: Այդ նորագոյացության զարգացումը ոսկրային հյուսվածքի մեջ հաճախ ընթանում է աննկատ և մի քանի տարիների ընթացքում: Այդ պատճառով թարախապարկերը ի հայտ են գալիս պատահական ռենտգեն պատկերի վրա կամ այն ժամանակ, երբ պարկը պատռվում է և նրա պարունակությունը անցնում է ոսկրային հյուսվածքի մեջ:
Թարախապարկի առաջացման պատճառները
- Չբուժված և բարդեցված կարիես, պուլպիտ կամ պերիոդոնտիտ
- Ատամի վնասվածք, մասնավորապես ատամի կոտրվածք
- Արմատախողովակների անորակ բուժում
Թարախապարկի բուժում – Առաջացման նախնական փուլում հնարավոր է թերապևտիկ բուժում,մասնավորապես պղնձի իոնների ներմուծմամբ դեպի արմատի գագաթ (դեպոֆորես): Եթե կոնսերվատիվ բուժման մեթոդները արդյունք չեն տալիս, ապա կատարվում է վիրահատական միջամտություն՝ ցիստոտոմիա (արմատի գագաթի հատում), ցիստեկտոմիա: Ցիստեկտոմիան ռադիկալ վիրահատական մեթոդ է, որի ժամանակ կատարվում է թարախապարկի լիարժեք հեռացում թաղանթի հետ միասին, այնուհետև կարվում է վերքը:
Ծնոտի պերիոստիտ – Սա բորբոքային պրոցես է, որի օջախը գտնվում է վերնոսկրում: Ծնոտի պերիոստիտը զարգանում է մի շարք ատամների բորբոքային պրոցեսների ընթացքում: Պերիոստիտի առաջացման պատճառները՝
- Հիվանդ ատամները կարող են հանդիսանալ ծնոտում ինֆեկցիայի աղբյուր
- Ժամանակին չբուժված ատամների բորբոքային պրոցեսները կարող են բերել ծնոտի ինֆեկցման
- Ավելի հազվադեպ ախտածին միկրոօրգանիզմները թափանցում են ծնոտի մեջ, օրինակ՝ ծնոտի կոտրվածքի կամ դեմքի փափուկ հյուսվածքների տարածուն ինֆեկցիաների ժամանակ
Հնարավոր է նաև ինֆեկցիայի տարածում արյունատար կամ լիմֆատիկ անոթների միջոցով այլ բորբոքային օջախներից, օրինակ՝ տոնզիլիտների ժամանակ և այլ ինֆեկցիոն հիվանդություններից: Սա ավելի հաճախ հանդիպում է երեխաների մոտ: Ավելի հաճախ ծնոտի պերիօստիտը առաջանում է պերիոդոնտիտի սրացումից կամ ատամի հեռացման բարդացումից, մասնավորապես, եթե դրան նախորդել է օրգանիզմի գերսառեցումը: Պերիոստիտի բուժումը ստոմատոլոգիական կլինիկայում ավելի հաճախ կատարվում է վիրահատական ճանապարհով: Տեղային անզգայումից հետո թարախային օջախի կենտրոնում կատարվում է կտրվածք՝ թարախին տալով արտահոսք,որից հետո 2-3 օրով դրվում է ռետինե դրենաժ:
Պերիկորոնիտ – Սա բորբոքային պրոցես է ,որը տեղակայվում է ծգտվող ատամի շրջակա լնդային հյուսվածքներում: Հաճախ ախտահարվում է ստորին ծնոտի իմաստության ատամի հատվածը: Այդ ժամանակ հիվանդի մոտ նկատվում են ծգտման բարդություններ՝ մասնավորապես իմաստության ատամի: Պատճառները մի քանիսն են՝
- Իմաստության ատամի սխալ դիրք
- Ատամի արմատների սխալ տեղակայում
- Ատամի պարկի պատի հաստացում, որը շրջապատում է ատամի պսակը
- Լնդի լորձաթաղանթի հաստացում, որի պատճառով դժվարանում է ատամի ծգտումը
Պերեկորոնիտի վիրահատական բուժումը կատարվում է հետևյալ կերպ՝ բժիշկը կտրվածք է իրականացնում ախտահարված լնդի հատվածում, այնուհետև հեռացվում է թարախային զանգվածը և լվացվում հատուկ անտիսեպտիկների օգնությամբ: Բոլոր վիրահատական գործողությունները կատարվում են տեղային անզգայացման տակ:
Սանձիկ – Հաճախ դիմային ատամների ճեղքերը առաջանում են վերին շրթունքի կարճ սանձիկի պատճառով: Բրեկետ համակարգը տեղադրելուց առաջ կարևոր է հեռացնել այդ խոչընդոտը՝ ատամները մոտեցնելու համար: Վերին շրթունքի սանձիկը իրենից ներկայացնում է լորձաթաղանթի ծալվածք, որը առաջանում է լնդի՝ շրթունքին անցման շրջանում: Եթե նկատվել է վերին շրթունքի կարճ սանձիկ կամ նրա շատ մոտ տեղակայում ատամներին, ապա հիվանդի մոտ նկատվում է հետևյալ ֆունկցիոնալ խանգարումները՝
- Ճեղքեր դիմացի ատամների շրջանում (դիաստեմա)
- Ոչ արտահայտիչ ժպիտ՝ շրթունքների շարժունակության թերի լինելու պատճառով: Խոսքի արատներ կամ մի խումբ հնչյունների սխալ արտասանում
Շարժվելով շրթունքի հետևից՝ սանձիկը իր հետ տանում է միջատամնային պտկիկը: Տարիքով մարդկանց մոտ այն անընդհատ առաջացնում է գրգռումներ և կարող է բերել լնդի իջեցման և ատամի վզիկի մերկացման: Երեխաների մոտ կծվացքի ձևավորման շրջանում կարող է առաջանալ դիմացի ատամների առաջնային դիրք: Ժամանակակից մեթոդներին տիրապետող բժշկի համար բարդ չէ հեռացնել դիմացի ատամների միջատամնային տարածությունը: Հարկավոր է վերացնել պատճառը՝ վերին շրթունքի կարճ սանձիկը, իսկ այնուհետև հետևանքը՝ միջատամնային ճեղքը:
